Θέσεις και προτάσεις της Ομάδας Δικαιωμάτων του παιδιού ενάντια στο φαινόμενο του ενδοσχολικού εκφοβισμού (η παρακάτω ομιλία εκφωνήθηκε από μέλη της Ομάδας Δικαιωμάτων του Παιδιού στις 6 Μαρτίου 2023, στην εκδήλωση 'Μίλα Τώρα' του Χαμόγελου του Παιδιού)
Είμαστε η Μάγδα, η Μαργαρίτα, η Μιράντα και η Ειρήνη, μέλη της Ομάδας Δικαιωμάτων του Παιδιού του YouSmile. Μέσα από τις συναντήσεις μας αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το φαινόμενο του bullying γιατί πρώτα από όλα σαν μαθήτριες και σαν παιδιά, το bullying είναι κάτι που συναντάμε συχνά στο περιβάλλον μας. Και θέλουμε σήμερα με τις προτάσεις που θα σας παρουσιάσουμε, να αναδείξουμε το πρόβλημα και να φροντίσουμε με τον τρόπο μας ώστε όλα τα παιδιά στο κοινωνικό τους περιβάλλον και την καθημερινότητά τους να αισθάνονται ασφάλεια.
Να μην αισθάνονται φόβο.
Στις προτάσεις που θα ακούσετε καταλήξαμε μέσα από 4 συναντήσεις. Σαν Ομάδα, μαζί με τους ανθρώπους του Χαμόγελου, εξετάσαμε διαφορετικά περιστατικά bullying. Είδαμε διαφορετικές πλευρές του προβλήματος. Μελετήσαμε την οπτική του κάθε ατόμου που εμπλεκόταν στο περιστατικό άμεσα ή έμμεσα, όπως το παιδί που δέχεται ή που ασκεί bullying, οι γονείς και η πολιτεία.
Προσπαθήσαμε ακόμα να μπούμε στην θέση ενός παιδιού σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν βρίσκεται, πώς μπορεί να το αντιμετωπίσει και πώς μπορεί το περιβάλλον του να τον πλαισιώσει.
Είναι σημαντικό να μας ακούσετε γιατί ξέρουμε πως θα θέλαμε να μας έχουν βοηθήσει όταν βρισκόμασταν εμείς σε αυτήν την κατάσταση και πώς θα το αντιμετωπίζαμε εμείς τώρα, ως παιδιά προς παιδιά.
Αρχικά, θα θέλαμε να σταθούμε δίπλα στα παιδιά που δέχονται bullying. Δίπλα σε εσένα που φοβάσαι να μιλήσεις αν σου κάνουν bullying. Θέλουμε να ξέρεις ότι δεν είναι δικό σου λάθος, άσχετα με το τι έχει προηγηθεί. Κανείς δεν αξίζει να του φέρονται έτσι. Καταλαβαίνουμε ότι μπορεί να είναι δύσκολη η θέση σου, καταλαβαίνουμε ότι μπορεί να ντρέπεσαι, αλλά σκέψου κάτι: αν συνέβαινε σε έναν φίλο σου θα πίστευες ότι του αξίζει; Δεν θα ένιωθες την αδικία;
Το θέμα είναι να καταλάβεις ότι όποιος σε φέρνει σε αυτήν τη θέση, να αγανακτείς, να ντρέπεσαι, να στενοχωριέσαι, να νιώθεις άσχημα με τον εαυτό σου ή να φοβάσαι, να μην θέλεις να πας σχολείο, δεν μπορεί να είναι φίλος σου.
Ξέρουμε ακόμη ότι μπορεί να έχεις αγανακτήσει, ότι βρίσκεσαι σε κατάσταση πανικού, ξέρουμε ότι έχεις φτάσει στα όριά σου. Εμείς είμαστε εδώ για να σου θυμίσουμε ότι πάντα υπάρχει λύση, συμπαράσταση και υποστήριξη. Κοίτα γύρω σου και βρες το άτομο που χρειάζεσαι, το άτομο που εμπιστεύεσαι, μίλα του, μην φοβάσαι, μην ντρέπεσαι, και σου ξαναλέμε: δεν φταις εσύ, πάρε θάρρος και κάνε την αλλαγή. Ακόμη και αν το bullying που σου κάνουν είναι διαδικτυακό και απρόσωπο, μπορείς να προστατευτείς ιδιωτικοποιώντας το προφίλ σου, κάνοντας report και block στο άτομο που σε ενοχλεί, και ζητώντας βοήθεια από την Εθνική Γραμμή SOS1056 του Χαμόγελου του Παιδιού και από την Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
Αν πάλι υπάρξεις μάρτυρας σε περιστατικό bullying μεταξύ συμμαθητών σου, μην νιώσεις ότι καρφώνεις κάποιον αν επέμβεις, αλλά ότι βοηθάς. Αν έχεις την οικειότητα, μίλα στο παιδί που ασκεί bullying, και προσπάθησε να του εξηγήσεις πώς με τις πράξεις του βλάπτει έναν άνθρωπο. Εμπιστεύσου έναν δάσκαλο ή καθηγητή του σχολείου σου και πες του τι συνέβη. Πλησίασε το παιδί που δέχεται bullying και δείξε πώς θα είσαι ‘εκεί’ αν σε χρειαστεί.
Αρχικά πρέπει να μάθουμε να διαχωρίζουμε τι είναι bullying και τι πλάκα. Ένα παιδί που ασκεί bullying συχνά δεν το καταλαβαίνει και πληγώνει ένα άλλο χωρίς να το θέλει. Ακόμα και αν συμβεί αυτό, ακόμα κι αν αναγνωρίζεις ότι έχεις ασκήσει bullying σε κάποιον άλλο, πάντα υπάρχει περιθώριο να αλλάξεις την κατάσταση επανορθώνοντας, αρκεί να προσεγγίσεις το παιδί με θετικότητα, αυτήν τη φορά. Δείχνοντας την αλλαγή στην στάση σου, τα πράγματα θα καλυτερεύσουν και για τους δύο και το άλλο παιδί θα νιώσει ασφάλεια.
Τώρα θα θέλαμε να απευθυνθούμε σε όλους εσάς τους εκπαιδευτικούς που καθημερινά έρχεστε σε επαφή με το φαινόμενο και καλείστε να το αντιμετωπίσετε. Αρχικά, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μένετε ενήμεροι για το bullying και τους πιο σύγχρονους τρόπους αντιμετώπισής του. Πρώτα απ’ όλα μπορώντας να το αναγνωρίσετε. Υπάρχουν σημάδια που αν τα προσέξετε θα οδηγηθείτε στο πιο σωστό συμπέρασμα και θα καταφέρετε να γίνετε βοηθητικοί πλαισιώνοντας όλα τα παιδιά που εμπλέκονται στο περιστατικό. Θέλουμε να θυμάστε πως δεν υπάρχουν κακά παιδιά, αλλά δυσκολεμένα παιδιά που οδηγούνται σε λάθος πράξεις. Το σημαντικότερο δηλαδή είναι να είστε δίπλα σε κάθε ένα μαθητή ή μαθήτριά σας. Ζητήστε υποστήριξη και εσείς ώστε να σταθείτε βοηθητικοί απέναντί μας.
Επιπλέον θέλουμε να εξετάσουμε πώς οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν όλα τα εμπλεκόμενα παιδιά. Πρώτον θα πρέπει οι ίδιοι οι γονείς να είστε υποστηρικτικοί και ενθαρρυντικοί. Να μας βεβαιώνετε ότι έχουμε κάποιον δίπλα μας που θα μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε το πρόβλημα, χωρίς βέβαια να γίνεστε διδακτικοί. Προσπαθήστε να λαμβάνετε υπ’ όψιν σας πώς αισθανόμαστε και τι έχουμε να σας πούμε. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας ασκεί bullying μην το κάνετε να νιώθει άσχημα για τον εαυτό του αλλά προσπαθήστε να καταλάβετε γιατί συμβαίνει αυτό. Επιπλέον αν παρατηρήσετε αλλαγές και προβλήματα στην συμπεριφορά του παιδιού, να το υποστηρίζετε κατάλληλα, δείχνοντας κατανόηση. Να είστε σωστά πρότυπα για τα παιδιά γιατί μιμούνται συμπεριφορές που μετά προβάλλουν στους συνομηλίκους τους. Άμα στα παραδείγματα κάποιος ενήλικας μένει απαθής και δεν αντιδρά, το παιδί αναπαράγει την ίδια συμπεριφορά όπως και με το ψυχολογικό εκφοβισμό και την βία. Για αυτό το λόγο κάθε παιδί χρειάζεται να ζει σε ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον.
Όλοι οι κηδεμόνες χρειάζεται να βοηθούν τα παιδιά τους να δομήσουν τις προσωπικότητές τους. Να τα μάθουν να θέτουν όρια ως προς το τι είναι σωστό και τι λάθος, έτσι ώστε να προστατεύουν τους εαυτούς τους και να εκφράζουν τις ανάγκες τους. Σε περίπτωση που το παιδί σας εμπλακεί σε περιστατικό bullying παραμείνετε ψύχραιμοι, σταθείτε δίπλα του και όχι απέναντί του. Να θυμάστε ότι πάντα μπορείτε να ζητήσετε την πραγματοποίηση παρέμβασης στο σχολείο από ειδικούς. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβάλει στην ενδυνάμωση, την θεραπεία και την υποστήριξη των παιδιών.
Θα θέλαμε να ζητήσουμε από την πολιτεία το εξής:
να υπάρχει ένας ψυχολόγος σε κάθε σχολείο, ειδικά εκπαιδευμένος στο να διαχειρίζεται περιστατικά εκφοβισμού. Το εξειδικευμένο αυτό προσωπικό θα μπορεί να διοργανώνει σεμινάρια για την ενημέρωση των εκπαιδευτικών μας πάνω στο θέμα καθώς και ενημερώσεις με σκοπό την πληροφόρηση των μαθητών για το bullying, σε όλες τις σχολικές βαθμίδες.
Κλείνοντας, θέλουμε να τονίσουμε ότι το φαινόμενο του bullying μας αφορά όλους καθώς έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Το θέμα είναι να μην πανικοβληθούμε αλλά να το αντιμετωπίσουμε ο καθένας μας με τις δικές του δυνάμεις και από την δική του θέση με τον καλύτερο τρόπο.
Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας.
Μπορείτε να δείτε την εκδήλωση στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=GwWVumjcW8I&list=RDCMUCJMRnmRpAxWcahZwPKhFDyA&start_radio=1
Comentários